Η Ελλάδα αναδεικνύεται, σύμφωνα με τους εκπροσώπους του κλάδου, σε έναν από τους κορυφαίους προορισμούς κρουαζιέρας στην Ευρώπη, ίσως και παγκοσμίως. Μεγάλοι παίκτες της διεθνούς αγοράς επενδύουν στον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο και νησιά του Αιγαίου, ενώ η επέκταση του λεγόμενου homeporting φέρνει περισσότερους τουρίστες που ξεκινούν και ολοκληρώνουν το ταξίδι τους σε ελληνικά λιμάνια.
Το αφήγημα που διακινείται είναι απλό και δελεαστικό: η κρουαζιέρα ενισχύει το τουριστικό προϊόν, απλώνει την ανάπτυξη πέρα από την καλοκαιρινή σεζόν, και στηρίζει την τοπική οικονομία.
Η CLIA (Cruise Lines International Association), το παγκόσμιο λόμπι της βιομηχανίας της κρουαζιέρας, παρουσίασε πρόσφατα μία εντυπωσιακή εκτίμηση: 2 δισεκατομμύρια ευρώ ήταν – υποτίθεται – η συνολική συνεισφορά της κρουαζιέρας στην ελληνική οικονομία το 2023, εκ των οποίων 1 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ και 22.600 θέσεις εργασίας.
Αλλά κάπου εδώ αρχίζουν τα προβλήματα: καμία αναλυτική τεκμηρίωση δεν έχει δοθεί για το πώς προκύπτει αυτό το ποσό. Παρά τις υποσχέσεις εκπροσώπων της CLIA ότι σύντομα θα δοθούν τα πλήρη στοιχεία, μέχρι σήμερα – και ενώ έχει ήδη μπει το 2025 – καμία μελέτη, καμία ανάλυση, κανένα μοντέλο εισροών-εκροών δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας και η Ελλάδα καλείται να εμπιστευτεί έναν αριθμό που δεν μπορεί να επαληθευτεί, ούτε να ελεγχθεί.
Αυτό όμως εγείρει σοβαρά ερωτήματα. Όταν ένα τόσο υψηλό νούμερο παρουσιάζεται στον δημόσιο διάλογο, αλλά συνοδεύεται από απόλυτη αδιαφάνεια, τότε δεν μιλάμε για τεκμηριωμένο συμπέρασμα – μιλάμε για επικοινωνιακά πυροτεχνήματα. Καθρεφτάκια για τους ιθαγενείς…
Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Διεθνώς, η CLIA έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα για υπερεκτιμήσεις της οικονομικής συνεισφοράς της κρουαζιέρας. Στη Βαρκελώνη, για παράδειγμα, μια μελέτη του Πανεπιστημίου της πόλης το 2016 υπολόγισε ότι η κρουαζιέρα συνεισφέρει περίπου 1,083 δισ. ευρώ ετησίως στην οικονομία της Καταλονίας, αλλά σημείωσε ότι μόνο το 60% αυτής της δραστηριότητας σχετίζεται άμεσα με τον τουρισμό, ενώ το υπόλοιπο αφορά άλλους τομείς, όπως η ναυπηγική και η συντήρηση πλοίων .
Στη Βενετία, η μελέτη του ΟΟΣΑ/ITF το 2016 ανέδειξε ότι, παρά τα οικονομικά οφέλη από την κρουαζιέρα, οι αρνητικές εξωτερικότητες, όπως η ρύπανση και η πίεση στις υποδομές, δεν λαμβάνονται επαρκώς υπόψη στους υπολογισμούς των οικονομικών επιπτώσεων .
Στη Μασσαλία, μια μελέτη της Oxford Economics το 2024 ανέφερε ότι η πόλη αναμένεται να υποδεχθεί 2,5 εκατομμύρια επιβάτες κρουαζιέρας, παρέχοντας σημαντικά οικονομικά οφέλη στους τοπικούς εμπόρους και τον τουριστικό τομέα. Ωστόσο, δεν αναλύεται το κόστος των δημόσιων υποδομών που απαιτούνται για την εξυπηρέτηση αυτού του όγκου επισκεπτών .
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η CLIA ανέφερε ότι η βιομηχανία κρουαζιέρας συνέβαλε με 36 δισ. δολάρια στο ΑΕΠ των ΗΠΑ το 2023, υποστηρίζοντας πάνω από 290.000 θέσεις εργασίας. Ωστόσο, ανεξάρτητες μελέτες έχουν επισημάνει ότι αυτά τα στοιχεία δεν λαμβάνουν υπόψη το κόστος των δημόσιων υποδομών και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων .
Αυτό που βλέπουμε στην Ελλάδα μοιάζει ανησυχητικά με αυτή τη διεθνή πρακτική: μεγάλα νούμερα, έντονη προβολή, ελάχιστη τεκμηρίωση.
Σε μια εποχή που ο τουρισμός υπόκειται σε κριτική για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του, ο τομέας της κρουαζιέρας δεν μπορεί να ζητά τυφλή αποδοχή.
Οι ελληνικές τοπικές κοινωνίες βλέπουν τα λιμάνια τους να κατακλύζονται από χιλιάδες επιβάτες μέσα σε λίγες ώρες, τις πόλεις τους να μετατρέπονται σε βιτρίνες ταχύρρυθμης κατανάλωσης, και το αποτύπωμα να μην αφήνει ούτε φορολογικά ούτε κοινωνικά ισοδύναμα.
Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, φαίνεται να αναγνωρίζει τους κινδύνους: το σενάριο επιβολής τέλους 20 ευρώ ανά επιβάτη, ώστε να περιοριστεί ο υπερτουρισμός σε περιοχές όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος, δείχνει ότι το κράτος αρχίζει να αντιλαμβάνεται το πρόβλημα. Αλλά χωρίς πραγματικά δεδομένα, χωρίς σαφή εικόνα κόστους-οφέλους, δεν μπορεί να υπάρξει σοβαρή πολιτική.
Η Ελλάδα χρειάζεται μια νέα σχέση με την κρουαζιέρα – όχι μόνο φιλόξενη αλλά και απαιτητική. Χρειάζεται πλήρη πρόσβαση σε οικονομικά στοιχεία, μελέτες που υπογράφονται από ανεξάρτητους φορείς και όχι αποκλειστικά από τις ίδιες τις εταιρείες. Χρειάζεται ρυθμιστικά εργαλεία, πλαφόν, περιβαλλοντικά στάνταρ, και ξεκάθαρη πολιτική θέληση για να τεθεί πλαίσιο.
Και κυρίως, χρειάζεται να πάψει να δέχεται αδιαμαρτύρητα την αφήγηση της “τεράστιας οικονομικής συνεισφοράς” όταν αυτή παραμένει αναπόδεικτη. Η Ελλάδα δεν είναι σκηνικό· είναι χώρα. Και η οικονομική πολιτική δεν μπορεί να στηρίζεται σε υποσχέσεις — αλλά σε αριθμούς που μιλάνε τη γλώσσα της αλήθειας.
Τι λένε οι ανεξάρτητες μελέτες
Πίσω από τις υποσχέσεις για δισεκατομμύρια, οι αριθμοί χρειάζονται αποδείξεις. Σε πολλές πόλεις του κόσμου, ανεξάρτητες μελέτες αποκάλυψαν ότι η «οικονομική ευλογία» της κρουαζιέρας συνοδεύεται από κόστος που δεν μετριέται: περιβαλλοντικό, κοινωνικό, υποδομών. Όπου έγιναν οι υπολογισμοί, οι υποσχέσεις δεν επαληθεύτηκαν πλήρως. Να τι έδειξαν οι αναλύσεις:
Βαρκελώνη
Μελέτη: Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης (2016)
Η συνολική συνεισφορά της κρουαζιέρας στην οικονομία της Καταλονίας υπολογίστηκε στα 1,08 δισ. ευρώ, αλλά μόνο το 60% αφορά άμεσα τον τουρισμό. Υπόλοιπο: ναυπηγικές υπηρεσίες, logistics, προμήθειες. Πηγή: Port de Barcelona
Βενετία
Μελέτη: OECD/International Transport Forum (2016)
Επισημαίνει ότι οι υπολογισμοί της οικονομικής συνεισφοράς αγνοούν συστηματικά τα έξοδα υποδομών, περιβαλλοντική πίεση και κοινωνικές συνέπειες, όπως η εκτόπιση μόνιμων κατοίκων και η τουριστικοποίηση του ιστορικού κέντρου. Πηγή: ITF-OECD
Μασσαλία
Μελέτη: Oxford Economics (2024)
Η μελέτη επιβεβαιώνει θετικό οικονομικό αποτύπωμα από 2,5 εκατ. επιβάτες, αλλά δεν καταγράφει κόστη σε δημόσιες υποδομές (νερό, ενέργεια, καθαριότητα, συγκοινωνίες). Κριτική από οικολογικές οργανώσεις ότι η μελέτη γράφτηκε “με τα γυαλιά της αγοράς”. Πηγή: Oxford Economics για Marseille
Ηνωμένες Πολιτείες
CLIA: $36 δισ. στο ΑΕΠ – 290.000 θέσεις εργασίας (2023)
Ανεξάρτητες μελέτες (π.χ. από το Friends of the Earth) επισημαίνουν ανυπαρξία περιβαλλοντικού κόστους στους υπολογισμούς και υποεκτίμηση επιβάρυνσης σε λιμάνια μικρής κλίμακας όπως το Key West.
CE Delft (Ευρώπη – Παγκόσμια)
Από τις λίγες ανεξάρτητες οργανώσεις που έχουν εκπονήσει πλήρη οικονομικο-περιβαλλοντική αποτύπωση της κρουαζιέρας. Τεκμηριώνει πως τα περισσότερα μοντέλα υπολογισμού του “οφέλους” δεν ενσωματώνουν τις αρνητικές εξωτερικότητες, όπως εκπομπές ρύπων, απορρίμματα, ρύπανση θαλάσσιου περιβάλλοντος και επιβάρυνση τοπικών κοινωνιών.
Γιώργος Σ. Σκορδίλης
Ακολουθήστε μας στα social media του XploreMykonosNews.gr
Κάντε εγγραφή και στο κανάλι μας στο YouTube
Ακολουθήστε μας και στο Νο1 lifestyle & travelling περιοδικό της Μυκόνου XploreMykonosMagazine.com
Διαβάστε ακόμη:
- Ξεσήκωσαν την Χώρα οι σαμπουνιέρηδες μας (Βίντεο)
- Νέα ασφαλτόστρωση στη Φάμπρικα – Μια σημαντική παρέμβαση για την καθημερινότητα όλων μας
- Δύο σοβαρά περιστατικά πυρκαγιάς σημειώθηκαν σε διαφορετικά σημεία του νησιού μέσα σε μόλις 48 ώρες
- Η Μύκονος κρατάει καθαρό το απέραντο γαλάζιο της!
- Κύματα ύψους 10 μέτρων στη Μύκονο από τους ισχυρούς ανέμους (video)